Value | Kinderbegeleiders in het kleuteronderwijs

In kindercentra en kleuterscholen in de meeste Europese landen zijn het niet alleen leerkrachten en pedagogen die werken met kinderen en gezinnen. Ook heel wat andere medewerkers zijn rechtstreeks betrokken bij de zorg en het leren. Denk bijvoorbeeld aan onderwijsassistenten, kinderverzorg(st)ers, Roma assistenten en GON-begeleiders. In Vlaanderen werken kleuteronderwijzers in toenemende mate samen met kinderverzorg(st)ers. Daarnaast spelen bijvoorbeeld hulpopvoeders en/of begeleiders in de voor- en naschoolse opvang een rol in de zorg voor kleuters. We vatten die functies onder de noemer ‘kinderbegeleider’. Deze medewerkers nemen in de kleuterscholen vaak een belangrijke zorgrol op.

Van een uitgebreid kleuterschoolteam ...

Recente onderzoeksbevindingen tonen dat de zorg voor de jongste kleuters onvoldoende is uitgebouwd. Eigen onderzoek naar educare, een pedagogiek waarbij zorg en leren evenwaardig zijn, en onze filmobservaties in vier onthaalklassen tonen aan dat jonge kinderen en zeker ook kinderen uit maatschappelijk kwetsbare gezinnen daardoor een minder goede start maken.

Het kleuteronderwijs investeert tot nu weinig in de samenwerking tussen leerkrachten en kinderbegeleiders. Getuigenissen van ouders tonen dat de kinderbegeleiders (of ‘kinderverzorgers’) vaak een belangrijke rol spelen in de zorg voor de allerjongsten. Tegelijkertijd minimaliseren ze vaak zelf hun rol. Net zoals in andere landen, zijn deze professionals vaak ‘onzichtbaar’: er zijn weinig gegevens over deze personeelsgroep en ze worden weinig of niet betrokken in overleg en vormingsactiviteiten. We stellen ook vast dat de inzet van kinderbegeleiders vandaag structureel mank loopt. Kinderbegeleiders hebben vandaag slechts een beperkt aantal uren op één school. Een kinderbegeleider werkt dus op drie tot vijf scholen. Zowel vanuit pedagogisch als werkbaar werk oogpunt is dit een groot structureel knelpunt.

Voor meer zorgzaam kleuteronderwijs zijn dit gemiste kansen.

... naar een zorgzaam kleuterschoolteam

De centrale vraag in dit project is: hoe kunnen alle betrokken professionals samen kwaliteitsvol kleuteronderwijs realiseren? Hoe kan een voltallig kleuterschoolteam de handen in elkaar slaan om, in een context van diversiteit, tegemoet te komen aan de zorgnoden van elk kind? En, in dit kader, wat is er nodig om de inzet van kinderbegeleiders in het kleuteronderwijs te verbeteren?

We ontwikkelen een professionaliseringstraject om de samenwerking tussen kleuteronderwijzers en kinderbegeleiders vanuit een educare-benadering te versterken. Het professionaliseringstraject wordt in pilootscholen Vlaanderen, Slovenië, Portugal en Denemarken geïmplementeerd en geëvalueerd.

Daarnaast brengen we verschillende betrokkenen (pilootscholen, onderwijskoepels, administraties, lokale besturen, hogeschoolopleidingen) samen in een adviesgroep. De adviesgroep bediscussieert de ervaringen en resultaten. Samen met hen ontwikkelen we zes ankerpunten voor beleid en praktijk om te werken aan een slimme inzet van kinderbegeleiders in kleuteronderwijs.

Partners

VBJK is coördinator van dit Erasmus+ project. Aan dit project werken onderzoeksinstellingen en opleidingsorganisaties uit Vlaanderen, Portugal, Slovenië en Denemarken mee.

In Vlaanderen werken we samen met de opleiding Pedagogie van het Jonge Kind en de opleiding Kleuteronderwijs aan de Erasmushogeschool en de Karel de Grote Hogeschool.

Het project wordt gerealiseerd met de financiële steun van het Erasmus+ fonds (Europese Commissie, Directoraat-generaal Onderwijs en Cultuur).

Publicaties

Wil je meer weten over kinderbegeleiders in kleuteronderwijs vandaag? Beluister dan zeker onze podcast hieronder.
Twee kinderbegeleiders, Mira en Christine, vertellen hoe zij kijken naar hun job. Ook directeur Toon en kleuterleerkracht Barbara vertellen over de belangrijke rol van kinderbegeleiders in het kleuteronderwijs en wat er vandaag fout loopt.

VBJK · Naar een slimme inzet van kinderverzorgers in de kleuterklas

• Lees hier de zes ankerpunten voor beleid en praktijk om te evolueren naar een slimme inzet van kinderverzorg(st)ers in het kleuteronderwijs.

• Lees het artikel uit De Standaard van 04-03-2021: Kinderverzorger, een onmisbaar maar ondergewaardeerd beroep.

• Het landenrapport brengt verslag uit over het proces en de resultaten van het professionaliseringstraject in twee Vlaamse basisscholen: Gemeentelijke Bassischool Kameleon in Anderlecht en Vrije Basisschool Maria Boodschap in Antwerpen (Luchtbal).

• De publicatie VALUE ROADMAP. Routes naar samenwerking tussen kleuteronderwijzers en kinderbegeleiders helpt je op weg om een professionaliseringstraject uit te werken waarin kleuterleerkrachten, kinderbegeleiders en leidinggevenden op gelijkwaardige basis samenwerken aan de pedagogiek van zorg en leren.

Bezoek de projectpagina www.value-ecec.eu voor meer info en publicaties.